سندروم تخمدان پلی کیستیک چگونه بر بدن شما تأثیر میگذارد؟
بیماری سندروم تخمدان پلی کیستیک سبب بروز بیماری هایی می شود . داشتن سطح آندروژن بالاتر از حد طبیعی میتواند بر قدرت باروری و سایر جنبههای سلامتی شما تاثیر بگذارد. در ادامه به بیماری هایی که سندروم تخمدان پلی کیستیک باعث بروز آن می شود می پردازیم :
همراه ما باشید با مطالب آموزنده و خواندنی دکتر آرزو سعیدی متخصص زنان بجنورد :
ناباروری
برای باروری عمل تخمک گذاری در بدن خانمها باید صورت گیرد. زنانی که به طور منظم تخمک گذاری نمیکنند، تعداد تخمک قابل توجهی را برای باروری آزاد نمیکنند. این بیماری یکی از دلایل اصلی ناباروری در زنان است. البته لازم به ذکر است که ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک به معنای ناباروری کامل نیست و احتمال بارداری تحت نظر پزشک متخصص زنان و زایمان از درصد بالایی برخوردار است.
سندرم متابولیک
بیش از ۸۰٪ از زنانی که به سندروم تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، اضافه وزن دارند. هردو مورد یعنی هم PCOS و هم اضافه وزن احتمال ابتلا قند خون و فشار خون بالا، کاهش کلسترول خوب (HDL) و افزایش کلسترول بد (LDL) را افزایش میدهند. در مجموع به این عوامل سندرم متابولیک گفته میشود و خطر بیماری قلبی، دیابت و سکته را افزایش میدهد.
آپنه خواب
این بیماری همراه با توقف تنفسی هنگام خواب شبانه است که خواب را مختل میکند. آپنه خواب در زنانی که هم اضافه وزن دارند و هم به این سندروم مبتلا هستند بیشتر دیده میشود. خطر ابتلا به آپنه خواب در زنان چاق مبتلا به PCOS تا ۱۰ الی ۵ برابر بیشتر از افراد دیگر است.
سرطان آندومتر
در طی تخمک گذاری پوشش رحم از بین میرود. اگر هر ماه به طور منظم تخمک گذاری و چرخه قاعدگی رخ ندهد، این پوشش دوباره میتواند ایجاد شود. پوشش ضخیم رحم میتواند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد.
افسردگی
هم تغییرات هورمونی و هم علائمی مانند رشد موهای زائد و آکنه مداوم میتوانند بر احساسات شما تأثیر منفی بگذارند. بسیاری از مبتلایان به PCOS در نهایت افسردگی و اضطراب را تجربه میکنند.
تخمدان پلی کیستیک و بارداری
این بیماری چرخه قاعدگی را مختل میکند و همچنین بارداری را دشوارتر میکند. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد زنان مبتلا به این سندروم در باروری مشکل دارند. این وضعیت همچنین میتواند خطر ابتلا به عوارض بارداری را افزایش دهد. زنان مبتلا به این سندروم دو برابر بیشتر از سایر افراد در خطر زایمان زودرس قرار دارند. همچنین این افراد در معرض خطر بیشتری برای سقط جنین، فشار خون بالا و دیابت بارداری هستند.
با این حال، زنان مبتلا به PCOS میتوانند با استفاده از درمانهای باروری که تخمک گذاری را بهبود میبخشد، باردار شوند. کاهش وزن و کاهش سطح قند خون میتواند احتمال داشتن یک بارداری سالم را بهبود بخشد.
راههای درمان علائم مربوط به سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
برخی از متخصصین بر این باورند که تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک(PCOS) قابل درمان نیست و تنها امکان مدیریت و کنترل آن وجود دارد. اما برخی دیگر معتقدند با مصرف دارو و تغییر سبک زندگی میتوان به این بیماری و علائم مربوط به آن خاتمه داد. راههای درمان این بیماری متفاوت است و براساس وضعیت بیماری ممکن است یک یا چند راه درمانی توصیه شود.
تغییر سبک زندگی برای کاهش اضافه وزن
زنان مبتلا اضافه وزن ممکن است در گذر زمان و دراز مدت به بیماری تنبلی تخمدان مبتلا شوند؛ پس با کاهش وزن میتوان احتمال ابتلا به سندروم پلی کیستیک را کاهش داد. در واقع کاهش وزن ۵ درصدی، میتواند باعث بهبود علائم و شرایط مربوط به تنبلی تخمدان شود. اگر برای شما سوال است که دارای اضافه وزن هستید یا خیر؛ با محاسبه شاخص توده بدنی(BMI) که اندازهگیری وزن نسبت به قد است، میتوانید به سوال ذهنی خود پاسخ دهید. محدوده سالم و نرمال BMI بین بازه ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ است که نشان میدهد فرد مورد نظر فاقد اضافه وزن است. هر فردی میتواند با ورزش منظم و رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای کاهش وزن خود برنامهریزی کند.
رژیم غذایی فرد مبتلا به تنبلی تخمدان یا فردی که در شرف ابتلا به تخمدان است با سایر افراد کمی متفاوت است. این فرد باید موادی مانند میوه و سبزیجات(حداقل ۵ وعده در روز)، مواد غذایی کامل مانند نان سبوسدار، غلات سبوسدار و برنج قهوهای، گوشت بدون چربی، ماهی و مرغ را مصرف کند. همچنین در صورت نیاز به یک برنامه غذایی خاص، پیشنهاد میشود که به متخصص تغذیه مراجعه کنید.
معرفی دارو برای درمان علائم تنبلی تخمدان
از دیگر راههای درمان و کاهش علائم بیماری تنبلی تخمدان یا سندروم پلی کیستیک، مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک است.
درمان پریودهای نامنظم یا پریود نشدن
برای رفع مشکل پریودهای نامنظم یا پریود نشدن، مصرف قرصهای ضدبارداری ممکن است توصیه شود. همچنین مصرف یک دوره منظم قرص پروژسترون که معمولا هر ۳ تا ۴ ماه یکبار تجویز میشود؛ اما میتوان بصورت ماهانه آن را مصرف کرد نیز در درمان پریودهای نامنظم موثر خواهد بود. مصرف قرصهای ضد بارداری یا قرص پروژسترون در دراز مدت، خطر ابتلا به سرطان رحم(آندومتر) به علت پریود های نامنظم را کاهش خواهد داد.
درمان مشکلات باروری
داروی کلومیفن اولین ماده درمانی برای زنان مبتلا به تنبلی تخمدان است که در تلاش برای بارداری هستند. این دارو وظیفه آزاد کردن تخمک از تخمدانها(تخمکگذاری) را بر عهده دارد که ممکن است تاثیر آن ناموفق باشد و در این صورت قرص متفورفین جایگزین آن میشود. قرص متفورمین در اغلب مواقع برای درمان دیابت نوع ۲ نیز استفاده میشود که سطح انسولین و قند خون را در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان(PCOS) کاهش میدهد. مصرف متفورمین دارای مزایایی چون تحریک تخمکگذاری، تشویق بدن به پریودهای منظم ماهانه، کاهش خطر سقط جنین، کاهش سطح کلسترول بالا و کاهش خطر بیماریهای قلبی میشود.
عوارض جانبی مصرف متفورمین شامل تهوع، استفراغ، معده درد، اسهال و از دست دادن اشتها است. همانطور که میدانید مصرف متفورمین باعث تحریک باروری میشود؛ پس اگر قصد استفاده از این قرص را برای درمان تنبلی تخمدان دارید و در حال حاضر تمایلی برای بارداری ندارید، پیشنهاد میکنیم از وسایل و داروهای پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
در برخی مواقع ممکن است بجای قرص کلومفین، از لتروزول برای تحریک تخمکگذاری استفاده شود که از این دارو برای درمان سرطان سینه نیز استفاده میشود. همچنین جالب است بدانید این دارو در موارد بسیار نادری برای درمان تنبلی تخمدان استفاده میشود؛ چرا که مجوز درمان اختلال PCOS برای آن صادر نشده است. برخی پزشکان در شرایط خاص، داروهای بدون مجوز را برای بیماران تجویز میکنند؛ چرا که مزایای درمان این داروها از خطرات آنها بیشتر است.
اگر با وجود مصرف داروهای خوراکی قادر به بارداری نیستید، ممکن است نیاز به مصرف نوع دیگری از دارو به نام گنادوتروپین باشید. گنادوتروپین برای بیمار به صورت تزریقی تجویز میشود؛ اما مصرف این دارو به دلیل تحریک بیش از حد تخمدانها ممکن است باعث حاملگی چند قلویی شود.
درمان رشد موهای ناخواسته و ریزش مو
مصرف قرص ضد بارداری ترکیبی، معمولا برای درمان رشد بیش از حد مو(هیرسوتیسم) و ریزش مو(آلوپسی) مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین کرمی به نام افلورنیتین نیز برای کند شدن رشد موهای ناخواسته نیز تجویز میشود، البته این کرم ممکن است به تنهایی موهای زائد صورت را از بین نبرد و در کنار آن یک محصول دیگر نیز تجویز شود. تاثیرات این کرم در طی
۴ تا ۸ هفته پس از مصرف قابل مشاهده است. همچنین رشد موهای زائد را میتوان از طریق کندن، تراشیدن یا لیزر کاهش داد. دسته داروهای زیر نیز از جمله مواردی هستند که ممکن است توسط متخصصین، برای درمان رشد بیش از حد مو تجویز شود.
- آنتی آندروژن
- سیپروترون استات
- اسپیرونولاکتون
- فلوتامید
- فیناستراید
فراموش نکنید که اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، تجویز و مصرف این داروها برای شما مناسب نیست.
استفاده از روش درمانی لقاح آزمایشگاهی (IVF)
بدن برخی افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک ممکن است به مصرف دارو پاسخ ندهد و بارداری صورت نگیرد. پس روش درمانی لقاح آزمایشگاهی(IVF) میتواند به بارداری کمک کند. این روش موجب جمعآوری تخمکها از تخمدانها و بارور شدن در خارج از رحم میشود و در نهایت تخمک یا تخمکهای بارور شده به رحم بازگردانده میشوند. فراموش نکنید که در صورت ابتلا به PCOS درمان IVF شانس داشتن دوقلو یا سه قلو را در فرد افزایش میدهد.
عمل جراحی
برخی از افراد مبتلا به تنبلی تخمدان ممکن است با مصرف دارو درمان نشوند، در این حالت میتوانند از عمل جراحی استفاده کنند. روش جراحی جزئی به نام حفاری تخمدان لاپاراسکوپی(LOD)، یک گزینه درمانی برای رفع مشکلات باروری مربوط به تنبلی تخمدان است. در طی این عمل فرد بیمار تحت بیهوشی عمومی قرار میگیرد؛ پزشک یک برش کوچک در قسمت تحتانی شکم بیمار ایجاد میکند و یک میکروسکوپ بلند و نازک به نام لاپاراسکوپ را از داخل شکم فرد عبور میدهد.
در ادامه فرآیند جراحی برای از بین رفتن بافت تولید کننده آندروژن(هورمونهای مردانه) در تخمدانها، از گرما یا لیزر استفاده میشود. حفاری تخمدان لاپاراسکوپی(LOD) باعث کاهش سطح تستوسترون و هورمون لوتئین کننده(LH) و افزایش سطح هورمون محرک فولیکول(FSH) میشود. این عمل جراحی عدم تعادل هورمونی بیمار را اصلاح میکند و عملکرد طبیعی تخمدانها را بازمیگرداند.