تغییر میزان مایع آمنیوتیک
جنین در رحم مادر درون کیسه‌ای قرار دارد که توسط مایع آمنیوتیک (Amniotic fluid) پر شده است. این مایع علاوه بر آن که جنین را در خود نگه می‌دارد، کارکردهای زیادی در رشد و محافظت از جنین دارد. هر گونه تغییر در حجم مایع آمنیوتیک می‌تواند نشانه‌ای از وجود مشکلی در بارداری باشد.
عملکرد
مایع آمنیوتیک کیسه‌ای را پر می‌کند که جنین را احاطه کرده است و کارکردهای بسیار مهمی دارد. عماکرد مایع آمنیوتیک :
- هنگام تحرک و فعالیت شما مانند بالشی نرم در برابر ضربه‌ها از کودک محافظت می‌کند.
- مانع از فشردگی بند ناف می‌شود؛ در صورت وقوع این فشردگی، می‌تواند باعث کاهش انتقال اکسیژن به کودک شود.
- به حفظ یک دمای ثابت برای جنین در رحم مادر کمک می‌کند.
- از کودک در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند.
- امکان جابه‌جایی و حرکت کودک در رحم مادر را به منظور رشد مناسب ماهیچه‌ها و استخوان‌ها فراهم می‌سازد.
- خوردن و استنشاق این مایع به رشد دستگاه گوارش و دستگاه تنفسی کودک کمک می‌کند.
در طول ۱۴ هفتۀ اول بارداری از طریق سیستم گردش خون مادر وارد کیسۀ آب می‌شود. در اوایل سه ماهۀ دوم، جنین شروع به خوردن این مایع و تولید ادرار می‌کند. جنین دوباره ادرار تولیدشده را جذب می‌کند و این چرخه برای کل حجم مایع آمنیوتیک، هر چند ساعت یک بار تکرار می‌شود.
در شرایط عادی، مقدار مایع آمنیوتیک تا قبل از آغاز سه ماهۀ سوم بارداری افزایش می‌یابد. از شروع هفته‌های ۳۴ تا ۳۶، ممکن است کمی بیشتر از یک لیتر مایع آمنیوتیک در کیسۀ آب وجود داشته باشد. پس از آن حجم این مایع به تدریج تا هنگام زایمان کاهش می‌یابد. با این حال، در برخی موارد این چرخه مختل می‌شود و در نتیجه سطح مایع بیشتر یا کمتر از مقدار مناسب خواهد شد که در هر دو حالت می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند.
بالا بودن سطح مایع یا پلی‌هیدرآمنیوس
بالا بودن سطح مایع نسبت به میزان طبیعی آن در دوران بارداری پلی‌هیدرآمنیوس (polyhydramnios) نامیده می‌شود که در موارد بسیار کمی از بارداری‌ها اتفاق می‌افتد. این عارضه معمولاً در مواردی مانند دیابت مادر، بارداری دو یا چندقلو، نقص‌های ژنتیکی یا ساختاری جنین و کم‌خونی جنین به وجود می‌آید. اگر پزشک متخصص زنان بجنورد در معاینات بارداری، رشد بیش از حد رحم را مشاهده کند، ممکن است مشکوک به پلی‌هیدرآمنیوس شود.
برای تشخیص این عارضه، سونوگرافی خاصی تجویز خواهد شد که در آن سطح مایع اندازه‌گیری می‌شود.
پایین بودن سطح مایع آمنیوتیک یا الیگوهیدرآمنیوس
پایین بودن سطح مایع نسبت به میزان معمول آن در دوران بارداری الیگوهیدرآمنیوس (oligohydramnios) نامیده می‌شود. طبق گزارش‌های موجود، حدود ۴ درصد از زنان باردار با مشکل پایین بودن مایع مواجه هستند که معمولاً در سه ماهۀ سوم اتفاق می‌افتد. این عارضه می‌تواند به علت‌های مختلفی مثل فشار خون بالا، پره‌اکلامپسی، مشکلات مربوط به رشد و اختلالاتی در جنین، پار‌گی کیسۀ آب یا مشکلات مرتبط با جفت روی دهد.
در معاینات بارداری معمولاً با بررسی وجود علائمی مانند ترشحات مایع آمنیوتیک یا کوچک بودن شکم نسبت به مرحلۀ بارداری، احتمال الیگوهیدرآمنیوس بررسی می‌شود. اگر پزشک متخصص زنان به کاهش حجم مایع آمنیوتیک مشکوک باشد، با درخواست تست بدون استرس جنین و سونوگرافی پروفایل بیوفیزیکال یا سونوگرافی داپلر وضعیت را با دقت بررسی خواهد کرد و اگر به زمان زایمان نزدیک باشید، پزشک ممکن است زایمان زودتر از موعد با روش القا را توصیه کند.