نارسایی تخمدان (POF) چیست ؟
نارسایی تخمدان در واقع از کار افتادن تخمدان است که قبل از ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد. این عارضه باعث بی‌نظمی در تولید تخمک شده و با عوارض مختلفی از جمله پریود نامنظم یا قطع پریود بعد از ۴۰ سالگی همراه است. اما در این شرایط شخص قبل از ۴۰ سالگی یا حتی در دوران نوجوانی دچار مشکل می‌شود. این بیماری نادر بوده و برخی روش‌های درمانی و دارویی برای آن مفید است.
همراه ما باشید با مطالب آموزنده و خواندنی دکتر آرزو سعیدی متخصص زنان بجنورد :
- بررسی سوالات متداول شما پیرامون هماتوم بارداری
- نکاتی پیرامون عملکرد قرص LD در زنان
- متخصص زنان بجنورد دکتر آرزو سعیدی
- بیماری التهابی لگن . تشخیص و درمان
- دیدار خوب با خانم عبدل آبادی
نارسایی تخمدان
در نارسایی تخمدان به انگلیسی Primary ovarian insufficiency، تخمدان‌ها به‌خوبی کار نکرده و عملکرد خود را از دست می‌دهند. تخمدان‌ها دو غده کوچک در دو طرف رحم هستند. وظیفه تخمدان آزادسازی تخمک در طول چرخه تخمک‌گذاری است. در بیماری POF هورمون استروژن به اندازه معمول تولید نمی‌شود و تخمدان نمی‌تواند تخمک را منظم آزاد کند. به همین دلیل پریودها نامنظم شده و ممکن است شخص نابارور شود.
کاهش استروژن باعث عوارض مختلفی در بدن می‌شود. به همین دلیل باید سطح استروژن به حد مطلوب برسد. این بیماری نادر است. می‌توان گفت حدود ۱٪ از زنان به بیماری POF دچار می‌شوند. افراد ۱۵ تا ۴۴ سال ممکن است به آن دچار شوند. اما در افراد بالای ۳۰ سال بیشتر شایع است. فرقی ندارد شخص بچه‌دار شده باشد یا تا به حال بارداری را تجربه نکرده باشد، در هر صورت امکان ابتلا به آن وجود دارد.
۱. نارسایی اولیه یا نارسایی زودرس تخمدان
در نارسایی اولیه تخمدان تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی عملکرد خود را از دست می‌دهند. تولید تخمک در بیشتر خانم‌ها در حدود سن ۵۱ سالگی متوقف شده و شخص یائسه می‌شود. در نارسایی اولیه یا زودرس تخمدان ممکن است پریودها به طور ناگهانی متوقف شوند. اما معمولا ماه‌ها یا سال‌ها پریود نامنظم است. به همین دلیل ممکن است شخص بتواند در این شرایط باردار شود.
۵ تا ۱۰٪ از کسانی که تشخیص POF دارند، بدون درمان ناباروری خودبه‌خود باردار می‌شوند. به همین دلیل این بیماری اغلب “کاهش ذخیره تخمدان” نیز نامیده می‌شود.
۲. نارسایی ثانویه تخمدان
تفاوت نارسایی اولیه و ثانویه تخمدان در پاسخ به تحریک مناسب گنادوتروپین که توسط هیپوتالاموس و هیپوفیز تولید می‌شود، در تخمدان است. در نارسایی ثانویه تخمدان هیپوتالاموس و هیپوفیز نمی‌توانند گنادوتروپین را به‌خوبی تحریک کنند.
علائم نارسایی تخمدان چیست؟
بیشتر علائم این بیماری به علت کاهش استروژن ظاهر می‌شوند. علائم آن با علائم یائسگی مشابه است. از مهم‌ترین نشانه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- قطع پریود یا پریودهای نامنظم
- مشکل در باردارشدن
- گرگرفتگی
- عرق شبانه در خواب
- خشکی واژن
- رابطه جنسی دردناک (علت درد هنگام نزدیکی خشکی واژن است)
- خشکی چشم
- تحریک‌پذیری یا مشکل در تمرکز
- کاهش میل جنسی
علائم کم شدن ذخیره تخمدان
علائم ذخیره تخمدان پایین و نارسایی تخمدان در دختران ممکن است شامل قطع شدن پریود، مشکل در بارداری، کاهش یا عدم پاسخ به درمان‌های باروری، شروع زودرس علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خطر بیشتر سقط جنین باشد. با این حال، برای تشخیص دقیق، با یک متخصص مشورت کنید.
نارسایی زودرس تخمدان و بارداری
POF یا نارسایی، باروری را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، اما جای نگرانی نیست و بارداری هنوز از طریق فناوری‌های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) با استفاده از تخمک‌های اهدایی یا فرزندخواندگی امکان‌پذیر است.
عوارض نارسایی تخمدان چیست؟
در بیماری POF به دلیل کاهش استروژن در صورت عدم درمان ممکن است عوارض زیر ظاهر شوند.
- ناباروری : ناتوانی یا مشکلات در بارداری از عوارض شایع این بیماری است. برای اینکه بدانید چه بیماری‌هایی باعث نازایی می شود، بهتر است با متخصص زنان مشورت کنید.
- پوکی استخوان : استروژن به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. با کاهش استروژن استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند.
- افسردگی یا اضطراب : ناباروری و تغییرات هورمونی باعث مشکلات روحی مانند اضطراب و افسردگی می‌شود.
- بیماری قلبی : کاهش استروژن روی ماهیچه‌های پوشاننده شریان‌ها تاثیر گذاشته و خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. این عارضه باعث افزایش تجمع کلسترول و خطر آترواسکلروز می‌شود.
- بیماری‌های چشم : برخی از این زنان دچار بیماری سطح چشم یا سندروم خشکی چشم هستند. این دو بیماری باعث تاری دید شده و در صورت عدم درمان منجر به آسیب دائمی چشم می‌شوند.
برای بررسی علائم نارسایی تخمدان به کدام پزشک مراجعه کنیم؟
اگر برای بیش از ۳ ماه پریود شما عقب افتاده است، باید برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید. ممکن است علت آن بارداری، استرس، رژیم غذایی یا تغییر فعالیت بدنی باشد. اما اگر علت آن نارسایی تخمدان باشد، باید برای درمان اقدام کنید. حتی اگر قصد بارداری ندارید، کاهش استروژن باعث عوارض جدی مانند بیماری قلبی و پوکی‌استخوان می‌شود.
برای بررسی علائم و تشخیص این بیماری، باید با متخصص زنان بجنورد مشورت کنید.
نارسایی تخمدان بیماری نادری است که برخی زنان به آن دچار می‌شوند. در نارسایی اولیه تخمدان شخص قبل از ۴۰ سالگی دچار مشکل شده و پریودها نامنظم می‌شوند. علاوه‌بر این به دلیل کاهش سطح استروژن ممکن است علائمی مانند گرگرفتگی، کاهش میل جنسی و خشکی واژن ظاهر شود. معمولا این بیماران توانایی بارداری نداشته و برای بارداری باید از روش‌های لقاح آزمایشگاهی استفاده کنند.
از عوارض این نارسایی می‌توان به ناباروری، پوکی‌استخوان و اضطراب و افسردگی اشاره کرد. اصلی‌ترین درمان آن استروژن درمانی است. البته با هیچ روش درمانی، عملکرد تخمدان‌ها درست نمی‌شود.