در دوران بارداري اصولا به جز برخي ويتامينها و مكملهاي غذايي تجويز ساير داروها بايد با احتياط صورت گيرد زيرا خطر سقط جنين يا ايجاد ناهنجاريهاي مادرزادي جنين وجود دارد.

ولي نبايد مصرف تمامي داروها را نفي كنيم و بگوييم هيچ دارويي در اين زمان نبايد مصرف شود .چرا كه گاهي اوقات براساس نوع بيماري،پزشك داروهاي مختلفي را براي زن باردار تجويز مي كند كه متاسفانه عده اي از آنها با نظرخواهي اطرافيان خود،خودسرانه داروي خود را قطع مي كنند،در صورتي كه امروزه ثابت شده برخي از داروها به كاهش و حتي عدم سقط جنين،كمك شاياني مي كنند.

تراتوژن چيست؟

هر عاملي كه طي دوره تكامل روياني و جنيني موجب تغيير دائمي در شكل يا كاركرد بخشهاي مختلف بدنجنين شود تراتوژن يا آسيب زا وبه عبارتي خطرناك ناميده مي شود اين كلمه ريشه يوناني دارد و به معني هيولاست.

تراتوژنهايي كه تاكنون شناخته شده اند شامل داروها مواد شيميايي ، ويروسها عوامل محيطي فاكتورهاي فيزيكي است.

داروهايي كه به طور شايع در بارداري استفاده مي شوند:

ضد استفراغ، انتي اسيدها، ضد درد، انتي بيوتيكها، داروي كاهنده فشار خون، آرام بخشها، خواب آورها، داروهاي مدر( ادرار آور) هستند و عده زيادي از داروهاي تفنني ، الكل و سيگار استفاده مي كنند.
داروها به شرح ذيل در مراحل مختلف بارداري تاثير گذار مي باشند:
دوره قبل از لانه گزيني به نام دوره همه يا هيچ خوانده مي شود. اگر صدمه عده زيادي از سلولها را از بين ببرد، معمولا مرگ رخ خواهد داد و اگر عده كمي سلول آسيب ببيند معمولا قابل جبران بوده و تكاملطبيعي ادامه مي يابد.

در طي 8 هفته اول شكل گيري و تكامل اعضاي جنيني شكل مي گيرد بنابراين بحراني ترين دوره از نظر ايجاد ناهنجاري ساختماني است. مثلا قسمت عمده تكامل قلب در 3/5 تا 6 هفتگي است و در 8 هفتگي بهطور كامل شكل گرفته، داروهايي كه باعث ناهنجاري قلبي مي شوند، تنها در صورتي اثر گذار خواهند بود كه طي اين مدت مصرف شوند. و يا مثلا اگر جنيني در هفته 6 تا 9 جنيني در معرض داروي وارفارين قراربگيرد، دچار ناهنجاريهاي صورت و اختلالات مفاصل ومهره هاي كمر مي شود.

هيچ دوز و هيچ دوره اي از سه ماهه اول براي تماس با داروي ايزوترتينوئين( نوعي ويتامين A)وجود ندارد.
به عبارت ديگر اين دارو در صورت مصرف در سه ماهه اول موجب ناهنجاريهاي عمده جنيني در سر و صورت، گوشها،شكاف كام و .. مي شود و يا داروهاي هورموني مردانه حاوي آندروژنها و يا پروژسترونهاي
قوي از هفته 7 تا 12 جنيني موجب مردانه شدن ظاهر دستگاه تناسلي جنين دختر مي شود.
چون در بارداری شرابط فيزیولوژیکی بدن مادر دستخوش تغييراتی می شود ممکن است اثر یک دارو نسبت به حالت عادی افزایش یا کاهش داشته باشد.

خانم دکتر آرزو سعیدی

متخصص و جراح زنان و زایمان بجنورد