• بیحسی اپیدورال
بیحسی اپیدورال احتمالاً رایجترین نوع تسکین درد زایمان است. تقریباً در تمام جهان، خانمهایی که این کار را انجام دادهاند میگویند: چرا زودتر این کار را انجام ندادم؟ یا اینکه چرا در این مورد تردید داشتم؟ یک متخصص بیهوشی دوره دیده در گذاشتن سوند اپیدورال باید بیحسی اپیدورال را انجام دهد، بنابراین ممکناست اپیدورال در هر بیمارستانی مقدور نباشد.(کنترل درد زایمان )
در روش اپیدورال، یک سوند پلاستیکی ظریف از طریق یک سوزن وارد کمر شما میشود و درون فضای بالای پردهای قرار میگیرد که نخاع را میپوشاند. متخصص بیهوشی قبل از وارد کردن سوزن، با داروی بیحسی موضعی پوستتان را بیحس میکند.
هنگامی که سوزن وارد میشود، ممکناست احساس گزگز خفیفی در پاهایتان داشته باشید، ولی در واقع روش کار برای اکثر خانمها دردناک نیست.
پس از آنکه سوند در جای خود قرار گرفت، میتوان دارو را از این طریق فرستاد تا اعصابی را که از قسمت پایین نخاع میآید بیحس کرد، اعصابی که بهرحم، مهبل و پرینه می2رود. سوند (نه سوزن) در طول درد در جای خود میماند تا در مواردی که بهمقدار بیشتری از بیحسی برای مابقی درد و وضع حمل نیاز داشته باشد، پر شود.
مزیت اصلی بیحسی اپیدورال آن است که از مقدار کمتری داروی مسکن استفاده میشود. بههر حال بهدلیل آنکه اعصاب حسی شما بسیار نزدیک بهاعصاب حرکتی است، مقدار زیاد داروی بیحسی میتواند موقتاً بر توانایی شما برای حرکت دادن پاهایتان در طول درد تاثیر بگذارد.
مقدار و نوع دارویی که نیاز دارید، برحسب مرحلۀ درد شما تنظیم میشود. در طول مرحلۀ اول، مسکن روی انقباضات رحمی و در طول مرحلۀ دوم (زور زدن)، بر روی مهبل و پرینه متمرکز میشود، که بهدلیل عبور بچه از آن منبسط شده است.
گاهی اپیدورال باعث از بین بردن حس شما در زمانی میشود که مثانه کاملاً پر شده است، بنابراین ممکناست برای خالی کردن مثانۀ خود بهسوند نیاز داشته باشید. در چنین مواردی، ممکناست اپیدورال اعصاب حرکتی را در جایی بیحس کند که برای فشارآوردن مشکل داشته باشید. همچنین ممکناست با افت سریع فشارخون مواجه شوید که میتواند بهافت موقت ضربان قلب بچه منجر شود.
• بیحسی نخاعی
بیحسی نخاعی شبیه اپیدورال است، با این تفاوت که دارو درون فضایی که زیر پردۀ محافظ نخاع است، تزریق میشود. این تکنیک اغلب برای زایمان سزاریناستفاده میشود، مخصوصاً اگر بهسزارین ناگهانی نیاز باشد و هیچ اپیدورالی در طول درد گذاشته نشود.
• بیحسیهای موضع دمی و نشیمنگاه
بیحسی موضعی دمی (که در قسمت انتهایی یا پایینی مجرای نخاع گذاشته میشود)، و بیحسی موضعی نشیمنگاه (که همان منطقه از پاها و کشالۀ ران را بیحس میکند که در تماس با نشیمنگاه زمانی است که روی آن مینشینید) شامل قرار دادن داروها در قسمت بسیار پایین مجرای نخاع است؛ بنابراین داروها تنها اعصاب دردی را که بهمهبل و پرینه (منطقۀ بین مهبل و مقعد) میرود، تحت تاثیر قرار میدهد.
این روشها شروع سریعتری برای از بین بردن درد دارد، ولی اثر آن زودتر از بین میرود. انجام این بیحسیها نیز نیازمند تبحر قابل ملاحظهای برای متخصص بیهوشی است و در همه جا مقدور نیست.
• بیحسیهای شرمگاهی
دکتر شما میتواند با تزریق داروی بیحسی داخل مهبل، در محلی نزدیک بهاعصاب شرمگاهی، بیحسی انجام دهد. این تکنیک قسمت مهبل و پرینه را بیحس میکند، ولی برای از بین بردن درد انقباضات کاری انجام نمیدهد.
• بیهوشی عمومی
زمانی که بیهوشی عمومی دارید، توسط یک متخصص بیهوشی با استفاده از داروهای مختلف، کاملاً بیهوش میشوید. دکترها تقریباً دیگر از این روش برای درد زایمان استفاده نمیکنند و این تکنیک تنها ندرتاً برای زایمانهای سزارینی استفاده میشود که با خطر بیشتری از عوارض مربوط است. بیهوشی عمومی باعث میشود در طول بهدنیا آمدن فرزند خود خواب باشید.
ولی درصورتیکه مشکل لخته شدن خون داشته باشید که قرار دادن سوزن را درون ستون فقراتتان منتفی کند، یا اگر سزارینتان فوریت داشته باشد و وقتی برای انجام اپیدورال نباشد، باید از بیهوشی عمومی استفاده شود.
روشهای جایگزین برای کنترل درد زایمان
بسیاری از خانمها برای هموار کردن زمان درد، از روشهای گوناگون غیرطبی برای کنترل درد استفاده میکنند. برای مثال بعضی خانمها از هیپوتیزم استفاده میکنند، بعضی از قدرت تلقین برای القای یک وضعیت آگاهی تغییر یافته که بدن میتواند راحتتر درد را تحمل کند. فردی که در زمینۀ هیپوتیزم آموزش دیده، میتواند این وضعیت را القا کند و برهی از بیماران میتوانند خود هیپوتیزم را بیاموزند.
هفتهها قبل از درد زایمان، بهمنظور دستیابی بهاز بین بردن واقعی درد از طریق هیپوتیزم، بهآمادگی و آموزش قابل ملاحظهای نیاز دارید، و این مسئله برای همه کس نیز کارآمد نیست. از هر چهار یا پنج نفر فقط یک نفر سطح تلقینپذیری بالایی دارد که لازمۀ دستیابی بههیپوتیزم است.
سایر روشهای جایگزین برای کنترل درد، شامل طب سوزنی، انواع مختلفی از گیاهان دارویی و ماساژ است. از جمله رفلکسولوژی که نوعی ماساژ مخصوص برای پا است.
خانم دکتر آرزو سعیدی متخصص زنان و زایمان بجنورد