علائم سردردهای هورمونی
شایع‌ترین علامت سردردهای هورمونی، سردرد و میگرن است. البته برخی از زنان هم علائم دیگری را تجربه می‌کنند. این علائم متفاوت نیز برای تشخیص سردردهای هورمونی می‌تواند پزشکان را راهنمایی کند. میگرن‌های هورمونی یا قاعدگی، شبیه میگرن‌های عادی هستند و ممکن است یا به‌شکل میگرن‌های توأم با اختلالات حسی-بینایی (میگرن اورا) ظاهر شوند یا به‌شکل ساده و بدون نشانه‌های میگرن اورا.
میگرن مشکلی خفقان‌آور و تکان‌دهنده است که از یک طرفِ سر شروع می‌شود و مشکلاتی نظیر حساسیت به نور و حالت تهوع یا استفراغ هم در پی دارد. سایر علائم سردردهای هورمونی از این قرار است:
- ازدست‌دادن اشتها؛
- خستگی؛
- آکنه؛
- دردهای مفصلی؛
- کاهش ادرار؛
- ایجاد ناهماهنگی در بدن، مثل اختلال تکلم، اختلال در پلک‌زدن و…؛
- یبوست؛
- میل به مصرف نمک، الکل یا شکلات.
درمان سردرد هورمونی
درمان سردرد هورمونی به روش خانگی
هرقدر درمان را زودتر شروع کنید، امکان بهبودی‌تان بیشتر خواهد بود. این روش‌ها ممکن است تأثیرگذار باشند:
- مصرف مقدار زیادی آب برای اینکه بدن هیدراته بماند؛
- استراحت و درازکشیدن در اتاقی تاریک و ساکت؛
- قراردادن کیسه‌ی یخ یا پارچه‌ی خنک روی سر؛
- ماساژدادن قسمتی از سر که درد می‌کند؛
- تنفس عمیق یا سایر تمریناتی که باعث آرامش می‌شوند.
بیوفیدبک، نیز می‌تواند به بیمار کمک کند تا شیوه‌ی آرام‌کردن ماهیچه‌های خاصی از بدن را یاد بگیرد و در نتیجه تعداد و شدت درد را در سردردهای هورمونی کاهش دهد. شاید پزشک استفاده از مکمل‌های منیزیم را نیز تجویز کند. این مکمل‌ها می‌توانند از شدت سردرد بکاهند. کاهش استرس‌ها نیز مانع از سردرد یا حمله‌های میگرنی می‌شود. ماساژ یا طب سوزنی نیز از سایر روش‌های جانبی درمان هستند.
درمان سردرد هورمونی با مصرف دارو
برخی داروها در کوتاه‌مدت اثرات درمانی بسیاری دارند. این داروها زمانی استفاده می‌شوند که سردرد یا حمله‌ی میگرنی آغاز می‌شود. این داروها دو نوع هستند:
- داروهای ضدالتهاب فاقد استروئید (NSAIDs) که بدون نسخه تجویز می‌شوند، مانند ایبوپروفن.
- تریپتان که برای درمان میگرن استفاده می‌شود و می‌تواند از شدت حمله‌های میگرنی بکاهد.
برای زنانی که به‌طور دائمی سردردهای هورمونی را تجربه می‌کنند، روش‌های پیشگیری یا دارودرمانی مؤثر واقع می‌شود. این داروها، ممکن است یا به‌طور روزانه استفاده بشوند یا قبل از شروع چرخه‌ای مصرف شوند که احتمال شروع سردردهای هورمونی در آن زیاد است. شیوه‌ی کار داروها این‌گونه است:
- مسدودکننده‌ی گیرنده‌ی آدرنرژيک بتا (بتا بلاکرها)؛
- ضدانعقاد؛
- مسدودکننده‌های کانال کلسیم؛
- داروهای ضدافسردگی.
هورمون درمانی برای درمان سردرد هورمونی
اگر درمان‌های جلوگیری‌کننده، موفق عمل نکنند، احتمالا پزشک به‌سراغ هورمون‌درمانی خواهد رفت. شاید درمان به‌صورت مصرف روزانه‌ی قرص یا چسب‌های درمانی (پَچ) پیگیری بشود. قرص‌های ضدبارداری نیز برای متعادل‌سازی هورمون‌ها و کاهش سردردهای هورمونی نقش دارند. اگر هریک از انواع قرص‌های ضدبارداری را مصرف می‌کنید و تجربه‌ی سردردهای هورمونی نیز دارید، پزشک‌تان احتمالا دُز مصرفی قرص‌ها را تغییر خواهد داد.
بنا به مشکلی که دارید، پزشک ممکن است دارودرمانی را با دُز مصرفی استروژن کمتری شروع کند تا علائم را کاهش دهد. پزشکان برای برخی از زنان، استفاده از بسته‌ی قرص کنترل و پیشگیری از بارداری بعدی را تجویز می‌کنند، یعنی مصرف بسته‌ی بعدی قرص‌های پلاسیبو (دارونما) بدون هورمون را به‌منظور پیشگیری از بارداری در هفته‌ی آخر مصرف بسته، قطع می‌کنند. پزشکان این شیوه را برای ۳ تا ۶ ماه در یک دوره توصیه می‌کنند. این روش باعث کاهش حمله‌ها می‌شود.
درمان سردرد در دوران بارداری یا شیردهی
اگر تصمیم دارید بچه‌دار شوید یا فکر می‌کنید باردار هستید یا در دوران شیردهی به سر می‌برید، درباره‌ی مصرف دارو حتما با پزشک مشورت کنید. برخی از داروهای سردرد ممکن است در رشد جنین اختلال ایجاد کنند. پزشکان در این مواقع داروها و روش‌های جایگزین را تجویز می‌کنند.
درمان سردرد قبل از دوره‌ی یائسگی یا در طول آن
اگر از درمان جایگزینی هورمون استفاده می‌کنید و سردردهایتان افزایش پیدا کرده است، برای ایجاد تعادل در دُز مصرفی با پزشک مشورت کنید. چسب‌های (پَچ) استروئیدی می‌تواند موجب ثبات و کاهش دُز استروژن شود و از شدت و بسامد سردردهای هورمونی بکاهد.
سردردها به‌ویژه انواعی از آن مانند میگرن با استروژن هورمون زنانه ارتباط دارند. استروژن موادی شیمیایی در مغز را کنترل می‌کند که روی حس درد تأثیرگذارند. هر میزان افت در سطح استروژن، محرکی برای سردرد خواهد بود. سطح هورمون‌ها به دلایل متعددی تغییر می‌کند:
۱. چرخه‌ی قاعدگی
درست قبل از شروع عادت ماهیانه، سطح استروژن و پروژسترون به پایین‌ترین میزان خود می‌رسد.
۲. بارداری
سطح استروژن در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند. بسیاری از زنان دوران بارداری را بدون تجربه‌ی سردردهای هورمونی می‌گذرانند. با این وجود، برخی از زنان اولین سردردهای میگرنی خود را در اوایل بارداری تجربه می‌کنند و پس از گذشت ۳ ماه، از این دردها خلاص می‌شوند. بعد از زایمان نیز سطح استروژن به‌سرعت کاهش می‌یابد.
۳. قبل از یائسگی و دوران یائسگی
نوسان سطح هورمون‌ها در دوران قبل از یائسگی برای برخی از زنان با سردرد توأم است. ظاهرا دوسوم از زنانی که میگرن دارند، مدعی‌اند با شروع دوران یائسگی علائم سردرد در آنها بهبود می‌یابد. البته در مواقعی نیز سردردها در دوران یائسگی بدتر می‌شود.
۴. قرص‌های جلوگیری از بارداری و درمان جایگزین هورمونی
این قرص‌ها و درمان‌ها ممکن است در سطح هورمون‌ها موجب نوساناتی شود. زنانی که به‌علت تغییرات هورمونی دچار میگرن می‌شوند، در مدت مصرف این قرص‌ها که بدون هورمون هستند و در طول هفته‌ی آخر چرخه، دچار حملات میگرنی می‌شوند.
۵. سایر عوامل مؤثر در سردردهای هورمونی
ژنتیک و وراثت نیز در ایجاد میگرن‌های مزمن نقش دارد. افراد دچار میگرن تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل به این مشکل مبتلا می‌شوند. علاوه بر هورمون‌ها دلایل دیگری نیز وجود دارد:
- نخوردن برخی از وعده‌های غذایی؛
- خواب خیلی زیاد یا خیلی کم؛
- بو یا صدا یا نور شدید؛
- تغییرات آب‌وهوایی ناگهانی؛
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی، به‌ویژه شراب قرمز؛
- مصرف زیاد کافئین یا ترک مصرف آن؛
- استرس؛
- مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده، سوسیس‌های نیمه‌آماده و ماهی دودی؛
- مصرف مونوسدیم گلوتامات (MSG) که یک نوع عطر و طعم‌دهنده‌ی غذایی است؛
- مصرف پنیرهای قدیمی، یعنی پنیرهایی که بیش از ۶ ماه از تاریخ تولید آنها می‌گذرد؛
- محصولات سویا؛
- شیرین‌کننده‌های مصنوعی.